W kontekście nauki języka angielskiego słowo „inwersja” dotyczy dwóch różnych spraw. Może to być szyk przestawny, który nawet początkujący uczniowie znają z pytań, podczas gdy inwersja stylistyczna to elegancki zabieg upiększający wypracowania tych już bardziej zaawansowanych.
Co to jest inwersja (szyk przestawny) w języku angielskim?
Inwersja to po angielsku inversion. Oznacz zamianę miejscami słów na początku zdania, dlatego nazywamy ją też szykiem przestawnym.
Tylko po co coś takiego robić?
Powody ku temu są dwa i co ciekawe nie mają ze sobą absolutnie nic wspólnego… poza nazwą „inwersja”.
Dwa oblicza angielskiej inwersji
W tym tekście opiszę oba rodzaje inwersji w języku angielskim.
Pierwszy z nich jest podstawową informacją już dla początkujących uczniów, ponieważ pozwala zadawać najprostsze pytania po angielsku.
Drugi rodzaj – inwersja jako elegancki zabieg stylistyczny – przyda się tym bardziej zaawansowanym w pisaniu wypracowań i ładnych elaboratów.
- Inwersja dla początkujących jako angielski szyk przestawny w pytaniach.
- Inwersja stylistyczna jako literacki zabieg na wypracowanie z angielskiego.
- Jak ćwiczyć inwersję w angielskich zdaniach?
1. Inwersja (inversion) jako angielski szyk przestawny w pytaniach
W języku angielskim nie ma takiego słowa jak polskie „czy?”. Nie wystarczy też zmienić intonację głosu i postawić znak zapytania na końcu zdania.
Dlatego Anglicy musieli jakoś inaczej wymyśleć sobie, jak zadawać pytania!
Co zrobić więc, jeśli chcemy zadać najprostsze pytanie z możliwych, na przykład:
- Czy jesteś szczęśliwa?
Inwersja (szyk przestawny) z czasownikiem posiłkowym to be (być)
Zanie twierdzące brzmieć tu będzie:
- She is happy. (Ona jest szczęśliwa.)
Po polsku dodalibyśmy tylko „czy” na początek zdania twierdzącego i pytanie gotowe. W języku angielskim nie możemy tego jednak zrobić. Sama zmiana intonacji (She is happy?) sprawdzi się może na ulicy, ale nie jest to „poprawna” wersja.
Co więc robić?
Tu z odsieczą przychodzi nam właśnie angielski szyk przestawny czyli inwersja.
Formalnie rzecz biorąc „zamieniamy miejscami czasownik posiłkowy (to be, to have, to do lub czasownik modalny) z podmiotem” – w praktyce przestawiamy po prostu dwa pierwsze słówka.
To znaczy:
- Is she happy? (Czy ona jest szczęśliwa?)
I już.
Jak wiemy angielski czasownik „być” (to be) przyjmuje różne formy, ale nie jest to problem, ponieważ tworząc pytania z inwersją niczego przy nim nie kombinujemy, po prostu przestawiamy „klocki” miejscami:
- You are happy. → Are you happy?
(Jesteście szczęśliwi. → Czy jesteście szczęśliwi?)
- I am sad. → Am I sad?
(Jestem smutny. → Czy ja jestem smutny?)
W pytaniach nie używamy skróconych form (’m 's, 're) czasowników posiłkowych:
- She’s a beautiful woman. → Is she a beautiful woman?
(Ona jest piękną kobietą. → Czy ona jest piękną kobietą?)
- You’re an intelligent girl. → Are you an intelligent girl?
(Jesteś inteligentną dziewczyną. → Czy jesteś inteligentną dziewczyną?)
Podobnie szyk przestawny stosować będziemy również w przypadku pozostałych czasowników posiłkowych i modalnych.
Inwersja (szyk przestawny) z czasownikiem posiłkowym to have got (mieć)
Jeśli coś mamy, w pytaniach w czasie present simple również zastosujemy inwersję.
Zwróć tylko uwagę, jak zachowuje się got:
- I have got a car. → Have I got a car?
(Ja mam samochód. → Czy ja mam samochód?)
Dla on, ona, ono (he, she, it) w czasie present simple zamiast have mamy has:
- She’s got a truck. → Has she got a truck?
(Ona ma ciężarówkę. → Czy ona ma ciężarówkę.)
Zwróć tylko uwagę, że w zdaniach twierdzących z have nic nie znaczące słówko got można pominąć, jednak w pytaniu musimy je już użyć.
Tak jak w tym przykładzie:
- They have a good job. → Have they got a good job? (Oni mają dobrą pracę. → Czy oni mają dobrą pracę?)
Inwersja (szyk przestawny) z czasownikiem posiłkowym to do (robić) w czasie present simple
W przypadku zdań, w których czasownikiem posiłkowym jest „robić” (to do) wykazać musimy się nutką detektywistycznej dociekliwości.
Jest tak dlatego, że w zdaniach twierdzących to do jest ukryty.
Na przykład w pięknym zdaniu:
- I love you!
(Kocham Cię!)
Pozornie zdanie to nie ma wiele wspólnego z to do.
Nic bardziej mylnego!
Jeśli chcielibyśmy podkreślić, że naprawdę kogoś kochamy, możemy wyciągnąć na światło dzienne ukryte w nim to do.
Dodatkowo podkreślamy w ten sposób, że naprawdę tak jest (emfaza):
- I do love you!
(Ja naprawdę Cię kocham!)
Dlatego nie powinno już nas więcej dziwić, dlaczego pytanie brzmieć będzie:
- Do you love me?
(Czy mnie kochasz?)
Oczywiście, w zależności od tego co kto do kogo mówi musimy użyć odpowiedniego zaimka (ja, ty, on, mnie, ją itd.).
Oprócz tego pamiętać musimy o does dla trzeciej osoby liczby pojedynczej (she, he, it = ona, on, ono), które kasuje -s:
- She likes me. → She does like me. → Does she like me?
(Ona mnie lubi. → Ona naprawdę mnie lubi. → Czy ona mnie lubi?)
Do czy have?
Czasami możesz wybrać, czy wolisz zadać pytanie z inwersją przy użyciu to do lub to have got:
- I have a book. = I have got a book.
(Mam książkę)
- Have you got a book? = Do you have a book?
(Czy masz książkę?)
Sens tych pytań jest taki sam.
Inwersja (szyk przestawny) z czasownikami modalnymi
Również jeśli w naszym zdaniu pojawi się któryś z czasowników modalnych, na przykład can (móc, potrafić), should (powinieneś) czy could (mogłabyś), zadając pytanie również zastosujemy szyk przestawny zwany inwersją:
- She can do it. → Can she do it?
(Ona potrafi to zrobić. → Czy ona potrafi to zrobić?)
- You should go now. → Should you go now?
(Powinieneś już iść. → Czy powinieneś już iść?)
- I could give you a lift. → Could you give me a lift?
(Mógłbym Cię podwieźć. → Czy mógłbyś mnie podwieźć?)
W czasownikach modalnych fajne jest to, że są takie same dla wszystkich osób (ja, my, ona itd.).
Inwersja (szyk przestawny) w innych czasach gramatycznych
Większość opisane powyżej możliwości występować będą we wszystkich 12 angielskich czasach gramatycznych.
Na przykład:
- Present continuous: I am dancing. → Am I dancing?
(Ja – w tej chwili – tańczę. → Czy ja – w tym momencie – tańczę?)
- Past continuous: She was kissing him. → Was she kissing him?
(Ona go całowała. → Czy ona go całowała?)
- Present perfect: They have seen her. → Have they seen her?
(Oni ją widzieli. → Czy oni ją widzieli?)
- Future simple: She will do it form me. → Will she do it for me?
(Ona to zrobi dla mnie. → Czy ona zrobi to dla mnie?)
- Going to: We are going to meet there. → Are we going to meet there?
(Spotkamy się tam. → Czy spotkamy się tam?)
Z wyjątkiem może sytuacji w past simple:
- I had a dream. → Did I have a dream?
(Miałem sen. → Czy ja miałem sen?)
Chociaż teoretycznie jest to nadal poprawna konstrukcja, dziś już nie powiemy raczej: Had I a dream?
Natomiast ukryte do w czasie past simple to oczywiście did:
- He went there. (= He did go there.) → Did he go there?
(On poszedł tam. → Czy on tam poszedł?)
Czy w pytaniach „bez inwersji” nie ma inwersji?
Z drugiej strony można używać tak zwanych „wh-questions„ czyli pytań zaczynających się od mylących się nam okrutnie na początku słów, które zaczynają się na literki wh.
Na przykład:
(Która godzina?)
- Who is it?
(Kto to jest?)
- Where did you put it?
(Gdzie to położyłaś?)
Albo na dwa sposoby możemy zapytać „ile” czegoś jest:
- How much is it?
(Ile to kosztuje?)
- How many miles did you go?
(Ile mil przejechałeś?)
Czy znaczy to, że w pytaniach tych nie ma inwersji (szyku przestawnego)?
Otóż jest!
Zobacz, że zdanie twierdzące wygląda tak:
- It is twelve o’clock.
(Jest godzina dwunasta.)
- What time is it?
(Którą godzina?)
Albo:
- It is $100.
(To kosztuje 100 dolarów.)
- How much is it?
(Ile to jest / kosztuje??)
Czyli nawet w takich pytaniach pojawia się inwersja (szyk przestawny)!
Jeśli wszystko powyżej jest dla Ciebie jasne i zrozumiałe, możemy powoli zacząć przechodzić do coraz ciekawszych „smaczków”.
Jeśli czujesz, że to i tak wystarczająco dużo informacji jak na jeden raz, najlepiej przejdź teraz do praktyki na pierwszym poziomie kursu języka angielskiego online Speakingo!
Odwrócona inwersja (reverse inversion) w pytaniach pośrednich (indirect questions)
Jeśli chcemy być uprzejmi, nie zadajemy naszego pytania wprost, lecz poprzedzamy je „zmiękczającymi” słowami w stylu:
- Could you tell me if.. (Czy mógłbyś mi powiedzieć czy…)
- Do you happen to know… (Czy wiesz być może…)
- I was wondering whether… (Zastanawiałam się czy może…)
i tak dalej.
Dzieje się wtedy ciekawa rzecz.
Wracamy wówczas do szyku prostego zdania twierdzącego, to znaczy przestawiamy z powrotem nasz szyk przestawny!
Na przykład:
- It is 11 o’clock A.M. (Jest 11 rano. – Zdanie twierdzące, szyk prosty.)
- What time is it? (Która godzina? – Pytanie, szyk przestawne.)
- She wants to know what time it is. (Ona się pyta która godzina. – Pytanie pośrednie, „odwrócony” szyk przestawny, czyli z poworotem prosty.)
W tego typu pytaniach dochodzi często również temat następstwa czasów w mowie zależnej, ale o tym w osobnym wpisie o pytaniach pośrednich (indirect questions).
No dobrze.
Przyjdźmy więc do drugiego oblicza inwersji w języku angielskim, który jest dużo trudniejszy, ale bardziej zaawansowanym uczniom szyk przestawny pozwala zdobyć więcej punktów na egzaminach i przydaje się na różnych wypracowaniach z angielskiego.
2. Inwersja stylistyczna (stylistic inversion) czyli szyk przestawny w literackich wypracowaniach z angielskiego
Inwersja stylistyczna zasadniczo nie zmienia sensu naszej wypowiedzi, po prostu sprawia, że nasze zdanie wygląda bardziej elegancko.
Praktycznie nie spotykamy się z tego typu zdaniami w mowie, wyłącznie w piśmie, i to takim niby oficjalnym, niby literackim – szczególnie w wypracowaniach z angielskiego właśnie .
Z drugiej strony inwersja stylistyczna, z powodu swojej „nienaturalności”, przykuwa uwagę słuchacza, podkreśla wagę naszej wypowiedzi, czyli jest jedną z metod emfazy.
Inwersję stylistyczną zastosować możemy w następujących przypadkach.
Inwersja stylistyczna w zdaniach zaczynających się na „przysłówki negatywne” (negative adverbs)
Jeśli w swoim zdaniu chcesz użyć któregoś z „negatywnych przysłówków„, takich jak:
- seldom, rarely – rzadko
- scarcely, hardly – prawie nigdy
- never – nigdy
to możesz umieścić je na początku zdania, ale wtedy należy zastosować szyk przestawny.
Czyli zamiast:
- We have hardly witnessed acts of such a great generosity. (Rzadko kiedy bywaliśmy światkami aktów tak wielkiej szczodrości.)
możemy napisać:
- Hardly have we witnessed acts of such a great generosity. (Sens ten sam.)
Albo:
- One seldom hears a politician say ‘sorry’. (Rzadko słyszy się polityka mówiącego 'przepraszam’.)
- Seldom does one hear a politician say ‘sorry’. (j.w.)
Lub jak powiedział Winston Churchill w swym słynnym podziękowaniu z 1940 roku dla pilotów broniących Wielkiej Brytanii (dodatkowo w stronie biernej):
- Never was so much owed by so many to so few. (Nigdy tak wiele „nie było zawdzięczane przez tak wielu” tak niewielu.)
Inwersja stylistyczna po innych wyrażeniach i frazach
Podobny zabieg robimy, jeśli zaczniemy zdanie od takich słów jak:
- Little (mało, niewiele)
- Such (Taki)
- So (taki)
Na przykład:
- Little did the Hobbit know about the journey that was awaiting him. (Hobbit niewiele wiedział o czekającej go podróży.)
- So strong was the wind that we couldn’t open the window. (Tak silny był wiatr, że nie mogliśmy otworzyć okna.)
- Such was the wind that we couldn’t open the window. (j.w.)
W przypadku as również stosujemy inwersję stylistyczną, ale nie na początku zdania:
- Italy produces many excellent wines, as does Spain. (Włochy produkują wiele doskonałych win, podobnie jak Hiszpania.)
Inwersja stylistyczna po not lub no na początku zdania
Inwersję stylistyczną użyjemy, gdy zdanie zdecydujemy się zacząć od no lub not czy całych wyrażeń z nimi:
- Not even once (Ani razu)
- On no occasion (Nigdy)
- At no time (Nigdy)
- On no account (Pod żadnym pozorem)
- In no way (W żaden sposób)
- Under no circumstances (W żadnych okolicznościach = pod żadnym pozorem)
Na przykład:
- Not a sound did the children make. (Ani dźwięku nie wydały z siebie dzieci.)
- Not even once was she at home when I phoned. (Nawet raz do mnie nie zadzwoniła.)
- Under no circumstances are you (allowed) to walk home from school alone. (W żadnym wypadku nie wolno ci iść samemu ze szkoły do domu.)
Dwuczłonowa inwersja stylistyczna
- No sooner… than… (nie wcześniej… niż… )
- not only … but also (nie tylko … ale też… )
Na przykład poniższe zdanie bardzo przejrzyście pokazuje kolejność wydarzeń (z past perfect):
- No sooner had they started their walk than it started to rain. (Gdy tylko byli-poszli na spacer zaczęło padać.)
Albo:
- Not only was it raining all day at the wedding but also the band was late. (Nie tylko cały dzień padało na ich ślubie, ale też zespół się spóźnił.)
Zwróć uwagę, że zgodnie z angielską interpunkcją przed but nie dajemy przecinka.
Inwersja stylistyczna w przytakiwaniu (neither, so)
Gdy uprzejmie przytakujemy, w krótkich słowach zgadzamy się z naszym rozmówcą czy rozmówczynią, również w naszej odpowiedzi z neither czy so używamy inwersji stylistycznej:
- My mother doesn’t approve of this. (Moja matka tego nie pochwala.)
- Neither does mine. (Moja też nie.)
Inwersja stylistyczna w trybach warunkowych
Oczywiście inwersję stylistyczną wpleść możemy również w nasze gdybanie w poszczególnych trybach warunkowych (conditionals):
No może w pierwszym okresie warunkowym mówienie o inwersji jest odrobinę naciągane, po prostu zamiast if używamy should, co na upartego można wtedy uznać za inwersję, a na pewno sprawia, że nasze zdanie brzmi bardziej elokwentnie.
To znaczy zamiast:
- If you see her, tell her I love her! (Jeśli ją zobaczysz, powiedz jej że ją kocham!)
Elegancko powiemy:
- Should you see her, tell her I love her! (To samo tylko bardziej arystokratycznie.)
W drugim okresie warunkowym podobnie spójnik warunkowy if zamieniamy na eleganckie were wygląda to tak:
- If I went to the dentist, I wouldn’t be talking to you right now. (Gdybym poszedł do dentysty, to nie rozmawiałbym teraz z Tobą.)
- Were I to go to the dentist, I wouldn’t be talking to you right now. (j.w.)
W moim odczuciu „prawdziwa” inwersja stylistyczna wydarza się dopiero w trzecim okresie warunkowym:
- If she had known, she would have done something about it! (Gdyby była-wiedziała, to zrobiłaby coś z tym!)
- Had she known, she would have done something about it! (j.w.)
Inwersja stylistyczna z here & there
I na koniec warto zapamiętać, że inwersję stylistyczną zastosować możemy w zdaniach z here & there:
- Here comes the bus! (O, jedzie autobus!)
- Here’s your tea. (Proszę, Twoja herbata.)
- He opened the door and there stood his beloved dog, all covered in mud. (Otworzył drzwi i tam stał jego ukochany pies, cały w błocie.)
- He looked out and there was Ania, kissing his best friend Andrzej. (Spojrzał za okno i tam była Ania, całująca jego najlepszego przyjaciela Andrzeja.)
3. Ćwiczenia na inwersję stylistyczną i prosty szyk przestawny w angielskich zdaniach
Bez względu na to, czy bardziej na dzień dzisiejszy interesuje Cię szyk przestawny w prostych pytaniach, czy zaawansowana inwersja stylistyczna na wypracowania, najskuteczniejsza metodą pogłębiania swojej znajomości języka angielskiego jest praktyka!
Na praktyce właśnie opiera się nauka angielskiego na kursie Speakingo!
W ponad 2500 zdań zawarta jest cała potrzebna Ci gramatyka jak i 2000 najpopularniejszych słów. Na kursie Speakingo nie uczysz się jednak suchej gramatyki, nie zakuwasz słówek, tylko rozmawiasz używając poprawnych konstrukcji, dzięki czemu wchodzą Ci w nawyk. W ten sposób rozpuszcza się blokada językowa, a w praktycznych sytuacjach zaczynasz słyszeć, że mówisz poprawnie nawet się nad tym nie zastanawiając!
Zresztą najlepiej zarejestruj się dwoma kliknięciami poniżej, by za darmo i bez żadnych zobowiązań wypróbować tę metodę nauki angielskiego online!
Zapisz się na kurs języka angielskiego online Speakingo!
Chcesz rozumieć Anglików? Zacznij mówić jak oni!
Czy wszystko jest już jasne w kwestii szyku przestawnego w angielskich pytaniach oraz w temacie inwersji stylistycznej? Jeśli coś nadal nie jest jasne, zadajcie swoje pytania w komentarzach, z przyjemnością odpowiem!
