Jednym z tematów w języku angielskim, który nam Polakom (i nie tylko) sprawia najwięcej problemów, są tak zwane conditionals, czyli angielskie tryby warunkowe (okresy warunkowe).
Co to są angielskie tryby warunkowe?
Prawdę mówiąc teoria nie jest tu szczególnie skomplikowana. Problem polega głównie na tym, że jest to inny sposób mówienia niż w naszym ojczystym języku, przez co popełniamy kalki językowe… chociaż może nawet teoretycznie wiemy, jak powinno się to powiedzieć.
Dlatego z góry uprzedzam, że najlepszym sposobem nauczenia się tych konstrukcji jest po prostu powtarzanie, powtarzanie i powtarzanie poprawnych konstrukcji na kursie języka angielskiego online Speakingo, gdzie w programie lekcji zawartych jest mnóstwo typowych zastosowań, w których zwykle popełniamy błędy.
Natomiast odrobina gramatycznej teorii na pewno też nie zaszkodzi!
Więc o co tu chodzi?
Na początek możesz zobaczyć krótkie, 6 minutowe nagranie w którym po krótce tłumaczę angielskie tryby warunkowe:
Tak więc jeszcze raz:
Conditionals czy też angielskie tryby warunkowe, to zdaniach w których surprise, surprise (niespodzianka!) występuje warunek (np. „jeśli”, „pod warunkiem”, „dopóki” itd.).
Ogólnie rzecz biorąc zdania w których stosujemy tryby warunkowe czy też okresy warunkowe (conditionals) wyrażają nasze gdybania, spekulacje.
Tryby warunkowe (conditionals) wprowadzają nam takie słowa (wspomniany powyżej „warunek”) jak:
- If (jeśli)
- when (kiedy)
- as soon as, as late as (gdy tylko, dopiero gdy)
- before, after (przed, po)
- until, till (do czasu gdy)
Tak więc gdy tylko słyszymy któreś z tych słów (oczywiście jest ich więcej, ale o tym w osobnym wpisie), powinna zapalać się nam czerwona lampeczka: Acha! Będzie conditional!
Teraz pytanie tylko: który z trzech, a w zasadzie to czterech trybów warunkowych?
Zasadniczo są trzy angielskie tryby warunkowe (pierwszy tryb warunkowy, drugi tryb warunkowy i trzeci tryb warunkowy), plus zerowy tryb warunkowy i… ich mieszanki.
Ile jest trybów warunkowych w języku angielskim?
W skrócie:
- zerowy tryb warunkowy wyraża ponadczasowe prawdy,
- w pierwszym gdybamy o przyszłości,
- w drugim gdybamy o teraźniejszości,
- a w trzecim gdybamy o przeszłości.
Jedyny problem tkwi w tym, że używamy do tego nie-intuicyjnych dla nas konstrukcji gramatycznych.
Omówmy więc je sobie po kolei:
Zerowy tryb warunkowy (zero conditional)
Można powiedzieć, że zerowy tryb warunkowy w sumie to nie jest nawet conditional, stąd tak niski rating (zero). Natomiast kwalifikuje się, bo są to zdania, w których padają słowa takie jak if, when, until etc.
W trybie warunkowym zero conditional mówimy wszystkie te zdania w czasie teraźniejszym, które opisują ponadczasowe prawa natury, prawdy oczywiste, niezmienne mądrości. Na przykład:
- If people are happy themselves, they are nice to other people.
(Jeśli ludzie sami są szczęśliwi, są mili dla innych ludzi)
albo
- When the sun rises, the world becomes brighter.
(Gdy wschodzi słońce, świat staje się jaśniejszy).
Tak więc mamy tu warunek, ale obie części zdania są w czasie teraźniejszym present simple, który właśnie opisuje nam sytuacje wydarzające się regularnie, czy tu wręcz zawsze. Po polsku powiemy tak samo, więc ten typ nie sprawia nam problemów.
Zabawa zaczyna się w kolejnych trybach warunkowych.
Pierwszy tryb warunkowy (first conditional, if-clause type 1)
W pierwszym trybie warunkowym spekulujemy o przyszłości. Jeśli coś się wydarzy (lub nie wydarzy), to coś zrobię (lub nie), na przykład:
- When I see her, I will kiss her.
(Gdy ją zobaczę to ją pocałuję.)
albo
- If I don’t get the money, I will sue you!
(Jeśli nie dostanę pieniędzy, to cię/pana pozwę)
albo
- Until he apologizes, she won’t speak to him.
(Dopóki on nie przeprosi, to ona nie będzie z nim rozmawiać)
Ważna sprawa: w języku polskim obie części zdania tworzymy w czasie przyszłym – w angielskim tylko jedną! Można powiedzieć, że warunek, np. słówko if kasuje nam słówko will (nie mówimy If I will not get the money ale If I don’t get the money).
Jako Polacy nagminnie będziemy to will dodawać, a nie warto. W tej części zdania gdzie jest warunek stosujemy czas teraźniejszy present simple, a druga część zdania normalnie, w przyszłości – bo przecież gdybamy o przyszłości.
Części zdania można zamieniać kolejnością, np.
- I will kiss her if I see her.
Wtedy nie musimy nawet dawać przecinka (o czym mało kto wie). Ale angielska interpunkcja to zupełnie inny temat.
Drugi tryb warunkowy (second conditional, if-clause type 2)
Jest to zdecydowanie najpopularniejszy z trybów warunkowych i zaryzykowałbym stwierdzenie, że tu właśnie najczęściej popełniamy błędy.
Podobnie jak w pierwszym trybie warunkowym, problem polega na tym, że po polsku te same rzeczy wyraża się przy użyciu innych konstrukcji gramatycznych.
Dlatego warto pamiętać, że gdybając o teraźniejszości używamy would tylko raz, a w drugiej części zdania używamy czasu przeszłego. Na przykład:
- If he was rich, he would buy a helicopter.
(Gdyby był bogaty to kupiłby samolot.)
W polskim gdybające –by jest w obu częściach zdania, w angielskim would jest tylko raz.
Tak samo będzie jeśli zamienimy zdanie stronami:
- I would buy a helicopter if I was rich.
(Znowu wtedy przecinek nie jest już potrzebny).
Możemy też „ negatywnie spekulować”:
- I wouldn’t be here if I didn’t need the money.
(Nie byłoby mnie tu gdybym nie potrzebował pieniędzy)
Z uwag to zamiast was ładniej użyć were:
- If I were you, I wouldn’t do it.
(Gdybym był tobą, nie robiłbym tego – Zamiast: If I was you…)
- Unless she were abroad, she would never talk English.
(Nigdy nie mówiła po angielsku, no chyba że była za granicą. – Zamiast Unless she was abroad…)
Trzeci tryb warunkowy (third conditional, if-clause type 3)
Trzeci tryb warunkowy natomiast, to gdybanie o przeszłości. Wypominamy sobie błędy, czy na lekcji historii spekulujemy, co by było gdyby…
- If I had learned more, I would have passed my matura exam.
(Gdybym był uczył się więcej, to zdałbym maturę.)
Oba te wydarzenia są w przeszłości. Stosujemy tu If+past perfect (had+3 forma czasownika), a would have+3 forma czasownika w drugiej części.
Oczywiście tu również części można zamieniać stronami, co pozwala zrezygnować z przecinka:
- I would have passed my driving licence test if I hadn’t come drunk.
(Zdałbym egzamin na prawo jazdy gdybym nie przyszedł na niego pijany.)
- If he had had the money, he wouldn’t have taken this bloody bank loan.
(Gdyby był miał pieniądze, to nie wziął by tej nieszczęsnej dosł. krwawej pożyczki)
Mieszane angielskie tryby warunkowe (mixed conditionals)
Bardziej zaawansowani uczniowie zauważą na pewno, że powyższe proste regułki opisujące angielskie tryby warunkowe w praktyce przyjmują najróżniejsze formy w zależności od kontekstu. Aby lepiej wyrazić to co mamy na myśli używać możemy też sporej liczby mieszanek poszczególnych trybów warunkowych i konstrukcji, na przykład:
Zwykły pierwszy tryb warunkowy:
- If the girl knows English, I will marry her.
(Jeśli ta dziewczyna będzie znała angielski to ją poślubię.)
– może przybrać formę rozkazu:
- If the girl knows English, marry her!
(Jeśli ta dziewczyna będzie znała angielski, poślub ją!)
– lub może wskoczyć nam tu czasownik modalny (can, could, may etc)
- If the girl knows English, you can marry her.
(Jeśli ta dziewczyna będzie znała angielski to możesz ją poślubić.)
Jak mieszać można angielskie tryby warunkowe wyraźnie widać w poniższej tabelce:
Pierwszy tryb warunkowy (first conditional)
Warunek dotyczy gdybania o: | Część z warunkiem (if/unless/when etc.) | Druga (główna) strona zdania | ||
---|---|---|---|---|
działania w przyszłości (efekt) | Czas teraźniejszy prosty (simple present) | If she offers you the job, … | Czas przyszły prosty | …I will take it. |
Rozkaz | …take it! | |||
Czasownik modalny | …you can take it. | |||
działania w bliskiej przyszłości (dzianie się) | czas teraźniejszy ciągły (present continuous) | If she is complaining, … | Czas przyszły prosty | …I will run away. |
Rozkaz | …run away! | |||
Czasownik modalny | …you can always run away. | |||
skończonego już działania | Present Perfect | If he has brought you the flowers, … | Czas przyszły prosty | …she will kiss him. |
Rozkaz | …kiss him! | |||
Czasownik modalny | …you can kiss him. | |||
mało prawdopodobnego działania | should + bezokolicznik | If she should fail the exam, … | Czas przyszły prosty | …she will simply take it again.. |
Rozkaz | …go for a beer with her! | |||
czasownik modalny | …we can cheer her up. | |||
podaje fakty/zerowy tryb warunkowy | Czas teraźniejszy prosty (simple present) | If people are happy, … | Czas teraźniejszy | …they are naturally friendly. |
Drugi tryb warunkowy (second conditional)
Warunek dotyczy: | Strona zdania z warunkiem | Druga (główna) strona zdania | ||
---|---|---|---|---|
gdybanie o teraźniejszości (ew. wybieganie myślami w przyszłość) | Simple Past | If Iwas rich, … | Drugi tryb warunkowy (second conditional) | …I would travel to Bhutan. |
gdybania o skutku w przeszłości – chociaż tu zwykle poprawniej byłoby zastosować trzeci tryb warunkowy, chodzi o to że znajomość (know her) jest czymś co jest stałe, a nie skończyło się w przeszłości – prawdopodobnie nadal jej nie znam | Simple Past | If I knew her, … | Trzeci tryb warunkowy (third conditional) | …I would have said „hi”. |
Trzeci tryb warunkowy (third conditional)
Warunek dotyczy: | Strona zdania z warunkiem | Druga (główna) strona zdania | ||
---|---|---|---|---|
od dawna po teraz | Past Perfect | If I had known it, … | Pierwszy tryb warunkowy (first conditional) | …I wouldn’t be here now. |
stare dzieje | Past Perfect | If he hadn’t learned English, … | Drugi tryb warunkowy (second conditional) | …he would not have become an English teacher. |
Real and unreal conditionals
Na koniec warto wspomnieć, że jest jeszcze inny sposób opisywania trybów (okresów) warunkowych.
Część zdań z if, when itd. opisuje coś nierealnego, nierzeczywistego.
Na przykład:
- If I knew English better, I would get a better job. (unreal conditional)
Czyli gdybamy sobie, że jeśli znałbym lepiej angielski, to bym dostał lepszą pracę. Ale nie znam, cierpienie, marazm. Można sobie tylko pomarzyć.
Jednak w poniższym zdaniu sytuacja jest inna:
- If I start learning English, I will get a better job! (real conditional)
To nie jest tylko gdybanie. Jeśli zapiszę się na kurs angielskiego to zdobycie lepszej pracy jest jak najbardziej realną opcją! To jest rzeczywista możliwość!
Ale o real and unreal conditionals więcej piszę w osobnym tekście:
Ćwiczenia na angielskie tryby warunkowe (conditionals)
Jak widzicie, angielskie tryby warunkowe nie są tak trudne do objęcia intelektem. Gramatyka nie jest trudna. Trudno jest tylko wyrobić sobie nawyk poprawnego jej używania!
Dlatego zapraszam na lekcje z kursu języka angielskiego online Speakingo, na którym poprzez rozmowę z komputerem przyjemnie, w dowolnym czasie i miejscu, ćwiczyć można wszystkie te tryby warunkowe, aż wejdą nam w krew! Zarejestruj się by wypróbować za darmo, czy odpowiada Ci taka metoda nauki języka angielskiego!
Tabelka z mieszanymi trybami warunkowymi inspirowana anglojęzyczną stroną English Grammar Online
Czy tekst pomógł Ci zrozumieć angielskie tryby warunkowe? Jeśli masz jakieś pytania, zadaj je w komentarzach!
Jedna odpowiedź
Pamiętam to ze szkoły. Nigdy tego nie rozumiałam, albo było to nam źle tłumaczone.
Tu jest wszystko bardzo jasne. Będę ćwiczyć:)