Fairytale of New York autorstwa The Pogues, ze zmarłym niedawno Shanem MacGowanem, co roku wywołuje kontrowersje. Dlaczego Brytyjczycy ją tak uwielbiają i nienawidzą?
Popularność Fairytale of New York (The Pogues & Shane MacGowan)
Co roku w UK usłyszeć można więcej dyskusji na temat kontrowersyjnej kolędy zespołu The Pogues Fairytale of New York, niż samej piosenki! Niektóre stacje radiowe decydują się jej w ogóle nie puszczać – inne rozgłośnie radiowe (z tych samych powodów) puszczają ją niemalże non-stop.
Wszystko zaczęło się od zakładu z angielskiego muzyka rockowego Elvisa Costello z Shanem MacGowanem z The Pogues, że ten drugi nie da rady napisać kolędy, która nie będzie ckliwa i słodka.
Urodzony, nie kiedy indziej, jak akurat 25 grudnia (1957 roku) Shane MacGowan przyjął wyzwanie i wyraźnie wygrał świąteczny zakład – kontrowersyjna kolęda od premiery w 1987 roku, w każde kolejne święta Bożego Narodzenia niezawodnie pojawia się na wysokich miejscach brytyjskich list przebojów. Brytyjczycy wielokrotnie1 zagłosowali na Fairytale of New York The Pogues jako ich ulubioną świąteczną piosenkę właśnie.
O czym jest Fairytale of New York zespołu The Pogues?
W piosence Fairy Tale of New York wokalista Shane MacGowan (gościnnie z Kirsty MacColl) opowiada o Irlandczykach, którzy wyemigrowali do Ameryki w XIX wieku, aby uciec przed głodem (tylko w latach 1845-1852 z głodu zmarło milion Irlandczyków!). Wielu chciało zostać artystami w Nowym Jorku. Wielu jednak alkohol pokrzyżował plany. Zamiast kariery wylądowali na ulicy.
Patrz również: Patoświęta z Irlandczykami: Kolędowanie z Dropkick Murphys (Season’s Upon Us).
Kolędy irlandzkich imigrantów w USA
Piosenka jest nostalgiczną opowieścią irlandzkiego imigranta w Wigilię Bożego Narodzenia, którą snuje odsypiając alkohol w nowojorskim areszcie („drunk tank”). Gdy inny pijak w celi zaczyna nucić fragment irlandzkiej ballady „The Rare Old Mountain Dew”, w pijackim śnie na jawie Shane’owi MacGowanowi przypomina się kobieta jego życia.
Pozostała część utworu (przez niektórych interpretowana jako wewnętrzny monolog) jest ich dyskusją o tym jak ich młodzieńcze nadzieje zostały zniweczone przez uzależnienie od alkoholu i narkotyków. A wszystkie te wspomnienia i kłótnie wydarzają się nie kiedy indziej jak w Wigilię.
Dlatego też Fairy Tale of New York stał się kolędą wszystkich tych, którzy… nie znoszą świąt Bożego Narodzenia.
Patrz również: Alkohol pomaga w nauce języka angielskiego!
Choć można uznać ją za optymistyczną w końcowej wymowie, piosenka ta nie jest tak słodka, więc nie przyprawia słuchacza o mdłości, gdy posłucha się jej zbyt często (w przeciwieństwie do innych świątecznych klasyków, takich jak „All I want for Christmas is You” Mariah Carey).
Przypomina nam też, że nie wszystkim w życiu powiodło się tak dobrze, jak nam. Taki „talerz dla zbłąkanego wędrowca przy wigilijnym stole” wśród świątecznych hitów.
Patrz również: Prezenty na święta (bądź wdzięczny za to co masz!)
Kontrowersje wokół Fairytale of New York
Fairytale of New York nie jest kontrowersyjną kolędą z powodu mało lukrowanego nastroju. Chodzi przede wszystkim o słowa, jakie w niej padają.
Na początku problemem były oczywiście wulgaryzmy.
Postać odgrywana przez MacGowana określa swą partnerkę (Kirsty MacColl) jako „an old slut on junk”, czyli „starą dziwkę na heroinie”, na co MacColl odpowiada niewybredną tyradą zawierającą słowa takie jak „faggot” (nieładne określenie homoseksualisty) i „arse” (czyli idiota, dupek).
Co ciekawe, jeśli posłuchać Brytyjczyków nucących sobie tę piosenkę przed świętami Bożego Narodzenia, to na głos śpiewają najczęściej te właśnie fragmenty!
Szczególnie ostatnio dużo emocji w skrajnie poprawnym politycznie UK wywołuje słowo faggot.
W 2007 roku BBC ocenzurowało to słowo, co wywołało oburzenie słuchaczy. MacGowan podsumował aferę słowami:
- „There is no political correctness to it. I’ve been told it’s insulting to gays; I don’t understand how that works. Nobody in the band thinks that’s worth a second’s thought.”
„Nie ma w tym żadnej poprawności politycznej. Powiedziano mi, że to obraźliwe dla gejów; nie rozumiem, jak to działa. Nikt w zespole nie uważa, że warto sobie tym zawracać głowę”.
Najwyraźniej jednak temat nie dawał mu spać, ponieważ rok później powiedział:
- The word was used by the character because it fitted with the way she would speak and with her character. She is not supposed to be a nice person, or even a wholesome person. She is a woman of a certain generation at a certain time in history and she is down on her luck and desperate. Her dialogue is as accurate as I could make it but she is not intended to offend! She is just supposed to be an authentic character and not all characters in songs and stories are angels or even decent and respectable, sometimes characters in songs and stories have to be evil or nasty to tell the story effectively. If people don’t understand that I was trying to accurately portray the character as authentically as possible, then I am absolutely fine with them bleeping the word, but I don’t want to get into an argument.
„Bohaterka użyła tego słowa, ponieważ pasowało do sposobu, w jaki mówiła i do jej charakteru. Nie jest miłą osobą, ani nawet dobrą osobą. Jest kobietą pewnego pokolenia, w pewnym momencie historii, której zabrakło szczęścia i jest zdesperowana. Napisałem jej dialogi tak adekwatnie, jak tylko mogłem, nie chodzi o to, żeby kogoś obrażać! Ma po prostu być postacią autentyczną, a nie wszystkie postacie w piosenkach i opowieściach są aniołami, niekoniecznie nawet są ludźmi przyzwoitymi i godnymi szacunku. Czasami postacie w piosenkach i opowieściach muszą być złe lub paskudne, aby skutecznie opowiedzieć historię. Jeśli ludzie nie rozumieją, że starałem się jak najdokładniej przedstawić tę postać tak autentycznie, jak to możliwe, nie mam nic przeciwko temu, żeby to wykasowali, ale nie chcę wdawać się w kłótnie.”
Dziś w wielu wersjach usłyszymy więc zmieniony tekst:
- You’re cheap and you’re haggard.
Jesteś tani i wynędzniały.
Tak więc jak dokładnie brzmi tekst tej kontrowersyjnej kolędy?
Tekst i tłumaczenie świątecznej piosenki Fairytale of New York
- It was Christmas Eve, babe
- In the drunk tank
- An old man said to me, won’t see another one
To była Wigilia, kochanie
W „pijanym zbiorniku” (celi dla pijaków na posterunku policji)
Stary człowiek mi powiedział, nie zobaczę już kolejnych (świąt Bożego Narodzenia)
(nie wiadomo czy Shane MacGowan czy starzec, ponieważ angielskie zdanie jest niepełne)
- And then he sang a song
- The Rare Old Mountain Dew
- I turned my face away
- And dreamed about you
A potem zaśpiewał piosenkę
„Rzadka stara rosa górska” (tak Irlandczycy nazywają whiskey domowej roboty)
Odwróciłem twarz
I śniłem o Tobie
- Got on a lucky one
- Came in eighteen to one
- I’ve got a feeling
- This year’s for me and you
Trafiłem na szczęśliwca
(Koń na wyścigach) dobiegł osiemnaście do jednego
Mam przeczucie, że
Ten rok jest dla mnie i dla ciebie
- So happy Christmas
- I love you baby
- I can see a better time
- When all our dreams come true
Tak więc Wesołych Świąt
Kocham Cię kochanie
Widzę lepsze czasy
Kiedy to wszystkie nasze marzenia się spełnią
Fragment śpiewany przez Kirsty MacColl
- They’ve got cars big as bars
- They’ve got rivers of gold
- But the wind goes right through you
- It’s no place for the old
(W Nowym Jorku) mają samochody wielkie jak knajpy
Mają rzeki złotem płynące
Ale wiatr przeszywa Cię na wskroś
To nie miejsce dla starych ludzi
- When you first took my hand
- On a cold Christmas Eve
- You promised me
- Broadway was waiting for me
Kiedy po raz pierwszy wziąłeś mnie za rękę
W zimną Wigilię
Obiecałeś mi, (że)
Broadway na mnie czeka
(Zwróć uwagę na następstwo czasów w angielskiej mowie zależnej – „It is waiting” -> You promised it was waiting.)
Shane MacGowan i Kirsty MacColl śpiewają dalej razem
- You were handsome
- You were pretty
- Queen of New York City
- When the band finished playing
- They howled out for more
Byłeś przystojny
Byłaś ładna
Królowa Nowego Jorku
Kiedy zespół kończył grać
Wołali o więcej
- Sinatra was swinging
- All the drunks they were singing
- We kissed on a corner
- Then danced through the night
Sinatra śpiewał piosenki w swingowym stylu muzycznym
Wszyscy pijacy śpiewali
Całowaliśmy się na rogu
Potem tańczyliśmy przez całą noc
- The boys of the NYPD choir
- Were singing Galway Bay
- And the bells were ringing out
- For Christmas day
Chłopcy z chóru nowojorskiej policji
Śpiewali (popularną wśród Irlandczyków piosenkę pod tytułem) „Zatoka Galway”
A dzwony biły
Na Boże Narodzenie
A potem zaczęły się kłopoty…
- You’re a bum
- You’re a punk
- You’re an old slut on junk
- Lying there almost dead on a drip in that bed
Jesteś menelem
Jesteś śmieciem
Jesteś starą dziwką biorącą heroinę
Leżysz prawie martwa pod kroplówką w tym łóżku
- You scumbag, you maggot
- You cheap lousy faggot
- Happy Christmas your arse
- I pray God it’s our last
Ty draniu, kanalio
Ty tani, zawszony pedale
Wesołych Świąt, dupku
Modlę się do Boga, żeby to były nasze ostatnie
- The boys of the NYPD choir
- Still singing Galway Bay
- And the bells are ringing out
- For Christmas day
Chłopcy z chóru nowojorskiej policji
Wciąż śpiewają „Zatokę Galway”.
I biją dzwony
Na Boże Narodzenie
(przerwa na muzykę)
Patrz również: Śmieszne memy z kotami i choinką.
Rozmowa między Shanem MacGowanem i Kirsty MacColl toczy się dalej
- I could have been someone
- Well so could anyone
- You took my dreams from me
- When I first found you
Mogłem zostać kimś
Cóż, każdy mógłby
Odebrałeś mi moje sny
Kiedy pierwszy raz cię znalazłam
- I kept them with me babe
- I put them with my own
- Can’t make it all alone
- I’ve built my dreams around you
Zatrzymałem je przy sobie, kochanie
Ułożyłem je razem z moimi (marzeniami)
Nie dam rady zrobić tego sam
Zbudowałem moje marzenia wokół ciebie
- The boys of the NYPD choir
- Still singing Galway Bay
- And the bells are ringing out
- For Christmas day
Chłopcy z chóru nowojorskiej policji
Wciąż śpiewają „Zatokę Galway”.
I biją dzwony
Na Boże Narodzenie
Wzruszające, prawda?
No to zaśpiewajmy razem Shanem MacGowanem i Kirsty MacColl piosenkę Fairytale of New York (The Pogues)!
Zwróćcie uwagę na Chór nowojorskiej policji w teledysku. Tak naprawdę nigdy nie mieli w repertuarze piosenki Galway Bay – w teledysku grają Mickey Mouse Club March. Natomiast na zdjęcia do teledysku wytoczyli się z autokaru już porządnie podpici i oświadczyli, że nie będą grali, jeśli nie dostaną więcej alkoholu!3
Autorzy tekstu: Jem Finer & Shane Patrick Lysaght Macgowan
Fairytale of New York lyrics © Sony/ATV Music Publishing LLC, Universal Music Publishing Group
Kim był Shane MacGowan (1957-2023)
Shane MacGowan był ikoną irlandzkiej sceny muzycznej, chociaż sławę zawdzięcza głównie licznym fanom w Anglii i Ameryce. Zaczynał jako jeden z pierwszych punkowców w Londynie, gdy zbuntowana młodzież szokowała konserwatywną wtedy jeszcze Anglię. Popularność wśród kolegów zdobył, gdy w gazecie ukazało się jego zakrwawione zdjęcie opatrzone komentarzem o „kanibalistycznych koncertach” ponieważ… pogryźli (dosłownie) się z dziewczyną. Takie czasy były. Jackass wymyślono dużo później.
W każdym razie, gdy moda na punk zaczęła słabnąć, Shane MacGowan założył zespół The Pogues (a dokładniej Pogues Mahone, czyli „pocałuj mnie w dupę” po irlandzku). Udało im się zręcznie połączyć tradycyjną irlandzką muzykę ludową z energiczną ekspresją punk rocka.
Albo jak ujął to Billy Bragg2:
- „they came at folk music, got hold of it by the lapels, and threw it down the stairs”
(„podeszli do muzyki ludowej, chwycili ją za klapy (marynarki) i zrzucili ze schodów”)
Shane MacGowan prywatnie
Charakterystyczną cechą Shane MacGowana były jego… zepsute zęby na przodzie, które dodawały mu zawadiackiego uroku. Gdy w 2015 roku postanowił w końcu pójść do dentysty, wstawianie implantów śledziła cała Wielka Brytania w telewizji.
Patrz również: Zęby po angielsku. Wizyta u dentysty.
Drugą cechą charakterystyczną był niestety alkoholizm i uzależnienie od narkotyków. W jednym z wywiadów powiedział, że gdy jeździł na wakacje do dziadków w Irlandii, to wujek przynosił mu dwa Guinessy z pubu od czasu, gdy skończył pięć lat. Zdarzało się, że nie mógł ustać na scenie, zresztą dlatego wyrzucili go z The Pogues. To, że dożył 65 lat to wręcz cud.
Patrz również: Irlandzkie przysłowia po angielsku i polsku.
Mój kumpel z Anglii rozmawiał kiedyś z nim po koncercie The Pogues. Powiedział mi, że Shane MacGowan był bardzo przyjacielskim, normalnym człowiekiem, nie był dumny ani wyniosły. Można było z nim normalnie pogadać. Tak też opisują go bliscy znajomi – wrażliwy, przyjazny poeta, dobry człowiek. Podobno zawsze nosił w kieszeni plik banknotów, które rozdawał napotkanym na swej drodze bezdomnym.
Szkoda, że zmarł, święta Bożego Narodzenia nigdy nie będą już takie same.
Bruce Springsteen powiedział o Sahanie MacGowanie4:
- I truly believe that a hundred years from now most of us will be forgotten, but I do believe that Shane’s music is going to be remembered and sung.
„Naprawdę wierzę, że za sto lat większość z nas zostanie zapomniana. Ale wierzę, że muzyka Shane’a będzie dalej pamiętana i śpiewana.”
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o Shane MacGowanie polecam ten dokument na YouTube. Oczywiście jest po angielsku. No, a jeśli nie znasz angielskiego, to oczywiście zapraszam na mój kurs angielskiego!
