Splitting phrasal verbs, rozdzielne i nierozdzielne czasowniki złożone, angielski, gramatyka, separable and inseparable, frazowe,

Splitting phrasal verbs: rozdzielne i nierozdzielne czasowniki złożone

Dyskusja na temat zasad rządzących splitting phrasal verbs czyli kiedy czasowniki złożone są rozdzielne a kiedy nierozdzielne świetnie obrazuje sensowność przykładania zbyt dużej uwagi do nauki gramatycznych regułek. Można powiedzieć na ten temat wiele mądrych i sprzecznych ze sobą słów – by koniec końców i tak zrobić to, poprawnie, „na czuja”.


Co to znaczy, że czasowniki złożone (phrasal verbs) są rozdzielne i nierozdzielne?

Phrasal verbs to te czasowniki, które złożone są z dwóch (lub więcej) słów. Dlatego nazywamy je czasownikami złożonymi właśnie, lub z angielskiego „frazowymi”.

Pytanie polega na tym, jak poprawnie używać ich w zdaniu. I w tym problem, ponieważ

część z czasowników złożonych (phrasal verbs) sklejonych jest ze sobą „na sztywno” (czasowniki złożone nierozdzielne),

podczas gdy relacja innych jest bardziej luźna (czasowniki frazowe rozdzielne) i mogą przyjąć do środka inne słowa.

Na przykład możemy powiedzieć:

  • You made up this crazy story!

(Zmyśliłaś tę szaloną historię!)

Możemy równie dobrze powiedzieć też:

  • You made this crazy story up!

Albo nawet:

  • You made it up!

To make something up jest przykładem rozdzielnego czasownika frazowego (phrasal verb).

Nie zawsze mamy jednak taką dowolność.

Na przykład możemy powiedzieć:

  • I’ve run into a beautiful girl this morning.

(Wpadłem na / Spotkałem przypadkiem piękną dziewczynę dzisiejszego poranka.)

I to jest jedyna możliwość. Nie możemy powiedzieć:

  • I’ve run a beautiful girl into this morning.
  • I’ve run her into this morning.

Tym samym czasownik frazowy run into jest nierozdzielny.

phrasal verbs, czasowniki złozone frazowe lista
Patrz również: Lista 30 najpopularniejszych angielskich czasowników frazowych (phrasal verbs).

Przykłady rozdzielnych czasowników frazowych (separable phrasal verbs)

Zaryzykowałbym stwierdzenie, że większość angielskich czasowników frazowych jest rozdzielna. A ponieważ w języku angielskim są setki jeśli nie tysiące czasowników złożonych (phrasal verbs), nie sposób przytaczać ich tu wszystkich.

Jeśli na swej drodze spotkasz jednak któryś z poniższych czasowników frazowych phrasal verbs, to wiedz iż rozłącznym ci on jest:

Lista 100 najpopularniejszych rozdzielnych czasowników frazowych (separable phrasal verbs)

add up sumować, dodawać
back up wspierać, cofać, robić cyfrową kopię (backup)
 blow up wybuchać, powiększać obraz
 break down rozbijać na części pierwsze, analizować
 bring aboutpowodować
 bring out opublikować, podkreślić
 bring up wychowywać, dbać o młodych
 burn down spłonąć doszczętnie
 burn up spalić
 buy out wykupić, np. udziały w firmie
 buy up  wykupić cały zapas z hurtowni, sklepu
 call off  odwołać wydarzenie
 call up  zadzwonić, wezwać do wojska
 calm down uspokoić
 carry on  kontynuować
 carry out zrealizować, przeprowadzić działanie zwykle według instrukcji
 cheer up  rozweselić
 chew up przeżuć
 chop upposzatkować
 clean off  wyczyścić (powierzchnię)
 clean out wyczyścić (od wewnątrz)
 clean up posprzątać
 clear out oczyścić (wnętrze), wyprosić ludzi z budynku
 clear upwyjaśnić
 close downzamknąć na stałe
 close up zamknąć na dany dzień
 count in wliczyć, włączyć kogoś do czegoś
 count out  wyłączyć kogoś z czegoś
 count up  obliczyć, podliczyć
 cross out wykreślić, wyeliminować
 cut off  wciąć się w rozmowę, odciąć, amputować
 cut out  wyeliminować, skasować, przestać (jako rozkaz)
 cut down  zmniejszyć ilość
 draw up  napisać dokument
 dress up ubrać się elegancko
 dress down ubrać się nieformalnie
 eat up  wszystko zjeść
 figure out  zrozumieć, zinterpretować
 fill in  / fill outwypełnić dokument
 fill up wypełnić pojemnik
 find out odkryć coś
 fix up naprawić
 get across  sprawić, że coś zostanie zrozumiane
 give back  oddać
 give out rozdawać, dystrybuować
 give up  zrezygnować, poddać się
 hand down przekazać (np. w spadku)
 hand over oddać kontrolę
 hang up  odłożyć słuchawkę telefonu, powiesić ubrania na wieszaku
 have on mieć jakieś ubrania na sobie
 have overmieć kogoś u siebie w gościach
 hold off  / hold upopóźniać się, powstrzymywać się
 keep up  kontynuować, nie zostawać w tyle
 leave out  pominąć kogoś lub coś
 let down zawieść kogoś, rozczarować
 let out wypuścić na wolność
 light uprozświetlić
 live down zapomnieć z upływem życia
 pass out  zemdleć, rozdawać
 pass on  przekazywać
 pay back  odpłacić, oddawać pieniądze
 pay off  całkowicie spłacić dług
 pick up  odebrać coś z danego miejsca, podnieść z ziemi
 play down  zminimalizować wagę czegoś
 play up  pokkreślać wagę
 point out  wskazywać na coś
 pull down ściągnąć w dół, zburzyć
 put off  przełożyć datę na późniejszą
 put on  ubrać coś na siebie
 put up przenocować kogoś
 ring up  zadzwonić do kogoś
 rule out  wyeliminować daną możliwość z rozważań
 run down  śledzić, ubliżać komuś, potrącić autem
 save up  oszczędzać
 see through kontynuować realizację zadania pomimo problemów
 see off odprowadzić kogoś przed ich wyjazdem
 send back  odesłać z powrotem
 send over  przesłać, wysłać
 set up zorganizować, ustawić, wrobić kogoś (w odpowiedzialność karną)
 show off  popisywać się
 shut off wyłączyć, przestać działać
 slow up / slow down zmniejszyć prędkość
 sweep out  zamieść
 take back  odzyskać
 take down zanotować
 take over  przejąć kontrolę, obowiązki
 tear down zburzyć
 tear up  podrzeć na kawałki
 tell off ochrzanić
 think over przemyśleć
 think through  przemysleć od początku do końca
 throw away  wyrzucić na śmietnik
 tie up związać
 try on  przymierzyć
 turn down  odrzucić propozycję, ściszyć
 wind up  skończyć w jakimś miejscu, nakręcać zegarek, wkurzyć kogoś
 wipe out “zmieść” w sensie zmniejszenia ilości
 work out  rozwiązać problem
 write down  zapisać coś, zanotować
Lista najpopularniejszych rozdzielnych czasowników złożonych (separable phrasal verbs)

Splitting phrasal verbs z zaimkami

Tutaj jedna ważna uwaga.

Jak widzimy na powyższej liście, czasownik złożony to write down jest rozdzielny.

Dlatego możemy powiedzieć albo:

  • Please write down the message.

(Proszę zanotuj tę wiadomość.)

Albo

  • Please write the message down.

Jeśli jednak zamiast message użyjemy zaimka osobowego w formie dopełnienia (him, her, them, us, it), nie możemy już nim rozdzielać czasownika-już-nie-rozdzielnego:

  • Please write it down.
  • Please write down it.

Jednym słowem:

zaimki MUSZĄ iść do środka rozdzielnego czasownika frazowego.

zaimki w języku angielskim, gramatyka, czesci mowy
„Gdy byłem dzieckiem nauczyciel angielskiego spojrzał w moją stronę i powiedział: wymień dwa zaimki. „Kto, ja?” odpowiedziałem. Patrz również: Rodzaje zaimków w języku angielskim.

Przykłady nierozdzielnych czasowników złożonych (inseparable phrasal verbs)

Jak już wiemy, nierozdzielnych czasowników złożonych rozdzielać nam nie wolno.

Na przykład:

  • My parents are going to look after the kids at the weekend.
  • My parents are going to look the kids after  at the weekend.

(Moi rodzice zaopiekują się dzieciakami na weekend.)

  • Oh no, it looks like we’ve run out of water.
  • Oh no, it looks like we’ve run water out of .

(O nie, wygląda na to, że skończyła nam się woda.)

  • Well, sometimes we have to put up with difficult situations at school.
  • Well, sometimes we have to put difficult situations up with difficult situations at school.

(Cóż, czasami musisz znieść trudne sytuacje w szkole.)

Tak samo będzie w przypadku poniższych nierozdzielnych czasowników frazowych (inseparable phrasal verbs):

Lista 50 najpopularniejszych nierozdzielnych czasowników frazowych (inseparable phrasal verbs)

back out of wycofać się z obietnicy
break in / break into wtrącić się do rozmowy, włamać się do budynku
 call for  wymagać czegoś, odebrać kogoś
 care for   mieć na coś ochotę, dbać o kogoś
 carry on with  kontynuować
 catch up with nadgonić z postepami
 check up on  sprawdzić, weryfikować
 come across   przypadkowo kogoś spotkać czy coś znaleźć
 come along with   towarzyszyć
 come by   przypadkiem coś znaleźć
 come down with   zachorować na coś
 come up with  wpaść na pomysł, zaproponować coś
 count on  liczyć na kogoś lub coś
 do without  poradzić sobie bez czegoś, “obejść się smakiem”
 drop in at/on  odwiedzić kogoś
 drop out of   rzucić studia
 face up to stawić czemuś czoła
 fall behind in  robić zaległości, nie czynić postępów
 fall back on   użyć planu awaryjnego
 fall out with   pokółcić się z przyjacielem
 fill in for  zastępować kogoś
 get ahead of   wyprzedzić kogoś
 get away with  zrobić coś złego i uniknąć kary
 get in   / get offwsiąść do / wysiąść z pojazdu
 get on with  kontynuować
 go over  przejrzeć, sprawdzić poprawność
 hang around  być gdzieś i nic nie robić
 hold on to  trzymać się czegoś
 keep up with  nadąrzać
 live up to utrzymywać podziewany standard czy reputację
 look after   troszczyć się o kogoś
 look back on  wspominać
 look down on   / look up topatrzeć na kogoś z góry w dół z poczuciem wyższości / podziwiać i szanować kogoś
 look forward to  oczekiwać z przyjemnością
 make up for kompensować, wynagradzać
 pass on   przekazywać
 pick on prześladować kogoś w szkole
 put up with  tolerować, znosić
 read up on  czytać by znaleźć ważną informację
 run against   konkurować z kimś w wyborach
 run away with uciec
 stand for reprezentować
 stand up to  oprzeć się naciskom
 stick up for  wiernie wspierać kogoś
 take after  dziedziczyć cechy charakteru I ciała
 talk back toodpyskować
 tell on donosić władzom na kogoś
 touch on   krótko wspomnieć o czymś
 turn into  przemienić się w coś
 watch out for uważać na coś, być ostropżnym
Lista najpopularniejszych nierozdzielnych czasowników złożonych (inseparable phrasal verbs)

Spróbuj wymyślić w głowie jakieś zdanie, w którym rozdzielisz te czasowniki frazowe.

Nie brzmi to za dobrze, prawda?

A jeśli ciągle Ci mało rozdzielnych i nierozdzielnych czasowników złożonych, więcej znajdziesz ich w poniższym tekście:

phrasal verbs, czasowniki frazowe, frejzale, lista, tabelka, poziom średniozzawansowany, b1, b2, ćwiczenia
Patrz również: Lista 240 najpopularniejszych phrasal verbs z tłumaczeniem [tabelka].

Przykłady jednocześnie rozdzielnych i nierozdzielnych czasowników złożonych

Gdyby wystarczyło zapamiętać powyższe listy nie byłoby większego problemu. Sprawa nie jest jednak taka prosta. Niektóre z czasowników złożonych (phrasal verbs) są jednocześnie rozdzielne i nierozdzielne!

I nie mówię tu tylko o nieścisłościach w listach, które można znaleźć na różnych stronach do nauki języka angielskiego. Na przykład zwróciłaś lub zwróciłeś uwagę, że czasownik frazowy pass on znalazł się na obu listach? Podaje tak na przykład Purde University. Słownik Cambridge podaje pass on something, co sugerowałoby jego nierozdzielność, chociaż nikt nie powie, że zdanie Pass the message on. (Przekaż wiadomość) jest niepoprawne. Using English wprowadza nawet kategorię „opcjonalnie nierozdzielnych” phrasal verbs, cokolwiek by to nie miało znaczyć!

Drugi problem wynika z wielości znaczeń jednego czasownika frazowego. W jednym sensie może być nierozdzielny, a w drugim już rozdzielny!

Najczęściej podaje się tu przykład czasownika frazowego take off, który może znaczyć „zdjąć ubranie” albo opisać startujący samolot.

  • Please take off your clothes.
  • Please take your clothes off.

Ale

  • The plane takes off at midnight.
  • The plane takes at midnight off.
zdnia po angielsku, nauka pisania, wypracowanie, wulkan, kot
Patrz również: Jak ładnie tworzyć zdania i pisać wypracowania w 4 krokach

To split or not to split? czyli skąd wiedzieć czy dany czasownik złożony jest rozdzielny czy nierozdzielny?

Zanim przejdziemy do regułek – i wyjaśnień, dlaczego nie warto zaprzątać sobie nimi głowy – dwie praktyczne porady.

1. To czy czasownik frazowy jest rozdzielny czy nierozdzielny sprawdzisz w słowniku!

Gdy sprawdzasz znaczenie danego czasownika frazowego (phrasal verb) w słowniku zawsze patrz na przykłady zdań. Dadzą Ci one posmak tego w jakim kontekście dany czasownik złożony występuje, oraz czy jest rozdzielny czy nierozdzielny.

Co więcej w słownikach zawsze znajdziesz wiele różnych znaczeń tego samego czasownika frazowego (phrasal verb) i zobaczysz, w którym przypadku można stosować je rozdzielnie a w których lepiej nie.

2. Gdy osłuchasz się z językiem angielskim po prostu to poczujesz!

Splitting phrasal verbs jest moim zdaniem jednym z tych klasycznych tematów w nauce języka angielskiego, o których można wiele powiedzieć, ale koniec koców i tak będziemy robić wszystko „na czuja”.

Jeśli wystarczająco dużo osłuchasz się z językiem angielskim, z czasem niepoprawne zdania po prostu zaczną „kłuć Cię w uszy”. I nie musisz nawet wiedzieć dlaczego – tak jak w swoim ojczystym języku będziesz poprawnie mówić nie zastanawiając się zbytnio nad tym, dlaczego używasz partykuł!

Dlatego przede wszystkim polecam praktykę! Nie tylko słuchania, ale również mówienia poprawnymi zdaniami.

Na przykład na kursie języka angielskiego online Speakingo!

Ale jeśli lubisz gramatykę opisową, poniżej kilka słów o zasadach splitting phrasal verbs.

Rachael Yamagata, I wish you love, życzenia miłości po angielsku, tłumaczenie tekstu piosenki
Patrz również: Piękna piosenka o rozstaniu. Rachael Yamagata „I wish you love”.

Hair-splitting phrasal verbs

Hair-splitting to znaczy „dzielenie włosa na czworo”, dyskutowanie w nieskończoność o skomplikowanych szczegółach.

Można w ten sposób porozmawiać o rozdzielnych i nierozdzielnych czasownikach złożonych. Mówimy wtedy o tak zwanych czasownikach przechodnich (transitive verbs) oraz nieprzechodnich (intransitive verbs).

Transitive and intransitive phrasal verbs

W telegraficznym skrócie.

Niektóre angielskie czasowniki są przechodnie (transitive), czyli takie, które „potrzebują do czegoś przejść”.

Na przykład poniższe zdanie w języku angielskim nie jest poprawne:

  • I need

(Ja potrzebuję)

Aby zdanie miało sens, trzeba dopisać czego potrzebuję. Na przykład:

  • I need a car.

(Potrzebuję samochodu.)

Tym samym czasownik need jest przechodni (transitive).

Nie wszystkie angielskie czasowniki są jednak tak zachłanne.

Na przykład:

  • She smiled.

(Ona się uśmiechnęła.)

To zdanie jest pełne i poprawne. Nie potrzeba niczego więcej niż jej uśmiechu! Znaczy to, że czasownik smile jest nieprzechodni (intransitive verb).

Tak samo będzie z czasownikami złożonymi (phrasal verbs).

future simple, going to, present perfect, passive voice, budowa, zastosowanie, strona bierna, czasy przyszłe, angielski
„Masz prawo zachować milczenie. Cokolwiek powiesz zostanie użyte przeciwko Tobie (dosłownie: przystawione/przyciśnięte do Ciebie)” Patrz również: Future simple, going to, future perfect PASSIVE będzie uczony.

Transitive and intransitive phrasal verbs

Weźmy za przykład put on (założyć na siebie). Czy można powiedzieć:

  • She put on

(Ona założyła)

Nie można!

Trzeba napisać co złożyła. Na przykład:

  • She put on a red dress.

(Ona założyła czerwoną sukienkę.)

Tym samym put on jest przechodnim czasownikiem złożonym – transitive phrasal verb.

Analogicznie nieprzechodnie czasowniki frazowe (intransitive phrasal verbs) z kolei mogą już funkcjonować samodzielnie.

Na przykład:

  • Could you sit down?

(Czy mógłbyś usiąść?)

Zdanie to jest skończone i jak najbardziej poprawne.

Co więcej nie można wręcz „kogoś czy czegoś usiąść” (sit down something), właśnie dlatego, że sit down jest czasownikiem złożonym nieprzechodnim (intransitive phrasal verb).

A co ma to wspólnego z rozdzielnymi nierozdzielnymi czasownikami złożonymi (separable and inseparable phrasal verbs)?

Romantycznie można to ująć tak:

Jeśli czasownik frazowy potrzebuje czegoś, bez czego nie może żyć – może zostać przez to podzielony.

Obi-Wan Kenobi

Tak jak w powyższych przykładach z czasownikami frazowymi przechodnimi (transitive phrasal verbs):

  • She put on a red dress.
  • She put a red dress on.

Ale już nie z nieprzechodnimi (intransitive):

  • Could sit you please down?
czasowniki angielskie
Patrz również: Spięte, kapryśne i nieregularne angielskie czasowniki.

Ćwiczenia na splitting phrasal verbs i nie tylko

Najważniejsze jednak, to umieć zastosować to wszystko w praktyce!

Dlatego na kursie języka angielskiego online Speakingo zawarłem wiele rozdzielnych i nierozdzielnych, przechodnich i nieprzechodnich czasowników zwykłych i frazowych, modalnych, regularnych i nieregularnych, do tego we wszystkich 12 angielskich czasach gramatycznych!

Ucząc się języka angielskiego nie musisz jednak znać tych wszystkich skomplikowanych nazwy i terminów! Tak jak swobodnie używasz swojego języka prawdopodobnie mając dość mgliste pojęcie na temat tego, czym jest „przydawka”, tak samo większość Anglików nie wie czym różni się czasownik frazowy przechodni od nieprzechodniego!

Ale wie jak ich poprawnie użyć!

Z językiem angielskim zarobisz do 8000 zł więcej na miesiąc!, zarobki, praca
Patrz również: Z językiem angielskim zarobisz nawet 8000 zł więcej na miesiąc!

Tak samo Ty będziesz to wiedzieć, jeśli zawarte na kursie języka angielskiego online Speakingo, nawet najbardziej zaawansowane struktury, dzięki wystarczającej liczbie powtórzeń wejdą Ci w krew!

Zresztą najlepiej zarejestruj się dwoma kliknięciami poniżej, żeby przez tydzień wypróbować tę fenomenalną metodę nauki angielskiego za darmo i bez żadnych zobowiązań!


Zapisz się na kurs języka angielskiego online Speakingo!

Chcesz rozumieć Anglików? Zacznij mówić jak oni!


Mem ze Stevem Rogersem rozłupującym (splitting) pieniek z Mem-marketu.

Czy wszystko jest już jasne z rozdzielnymi i nierozdzielnymi czasownikami złożonymi (separable and inseparable phrasal verbs)? Czy wiesz już o co chodzi z całym tym splitting phrasal verbs oraz przechodnimi i nieprzechodnimi czasownikami złożonymi (transitive and intransitive phrasal verbs)? Jeśli masz jeszcze jakieś pytania zadaj je śmiało w komentarzach!

Pobierz za darmo aplikację speakingo do nauki języka angielskiego na telefon:

Zarejestruj się!

Zarejestruj się do serwisu by otrzymać pierwszy tydzień nauki za darmo!
lub
Podziel się angielskim - udostępnij tekst na swoim profilu:
Jak wygląda samodzielna nauka języka angielskiego na kursie Speakingo?
przepraszam za reklamY :)

Ale klikając w reklamy pomagasz mi tworzyć wartościowe teksty na bloga.

Российские государственные СМИ не говорят вам правду. Учи английский, чтобы понимать, что происходит на самом деле. Даже если вы не можете заплатить мне за это сейчас из-за банковской блокады...
Znajdź na blogu::
dziŚ Polecam:
biznesowe idiomy angielskie monkey business
Biznesowe idiomy angielskie w memach

Rozumiesz słowa kontrahenta, ale nie rozumiesz sensu wypowiedzi? Biznesowe idiomy angielskie to niełatwy orzech do zgryzienia. A nieporozumień uniknąć chcesz szczególnie podczas biznesowego spotkania, czy po prostu rozmowy o prace. Śmieszne memy pomogą Ci zapamiętać ich sens!

Czytaj dalej »
pociąg po angielsku
Angielski pociąg

Pociąg po angielsku, ale jaki? Pociąg osobowy, pociąg towarowy, pociąg międzynarodowy, a może seksualny? A jak będzie przedział po angielsku? O tym wszystkim w tym wakacyjnym wpisie. Nie zabraknie również kilku pożytecznych zwrotów i praktycznych porad dla turystów planujących zwiedzać Anglię pociągiem.

Czytaj dalej »
Najnowsze teksty:

Pobierz aplikację do nauki języka angielskiego na telefon:

Przejdźmy do nauki

Kliknij poniżej, by ćwiczyć mówienie po angielsku na kursie online Speakingo!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

blog kursu języka angielskiego online dr grzegorz kusnierz
dr Grzegorz Kuśnierz

masz już Dosyć teorii?
Potrzebujesz praktyki?

Nauka angielskiej gramatyki – szczególnie na blogu Speakingo oczywiście! – może być nawet prosta i przyjemna, ale najważniejsza zawsze jest jednak praktyka!
Dlatego zapraszam na sam kurs języka angielskiego, na którym cała ta opisana na blogu gramatyka i słownictwo ujęte są w ciekawych zdaniach, którymi rozmawiasz ze swoim telefonem lub komputerem jak z najlepszym nauczycielem, który rozumie Cię, chwali lub poprawia – i nigdy nie traci cierpliwości!
Kliknij poniżej, żeby zupełnie za darmo i bez żadnych zobowiązań zobaczyć tę metodę nauki języka angielskiego, zrobić sobie test poziomujący i dyktando oraz dostać listę 2000 najpopularniejszych angielskich słów!